TARİH ÖĞRETMENİM NİYAZİ AKŞİT

14 Ekim 1963 Cumartesi, Çapa İstanbul...

Bugün son iki saatimizde, hem okul müdürümüz hem de Tarih Öğretmenimiz Niyazi Akşit'in dersi vardı. Derslerini seviyorduk.

Sınıf ders defterini imzaladıktan sonra bizlere dönerek ''Eğitim biraz da yaşadığımız şehir ya da yöre ile bütünleşmektir.'' diye söze başladı.

İvriz’deki Tarih Öğretmenim Hüseyin Seçmen aklımdan geçti bir an. Hüseyin Seçmen de aynı cümleleri yinelemekteydi.

İstanbul ile bütünleşebilmek, tarihini ve havasını soluyabilmek için 1500 yıl geriye giderek Konstantinopolis’i tanımamız gerekiyordu.

Üç imparatorluğa başkentlik yapmış bu gizemli şehirde, her türlü ticari faaliyetlerin kolaylıkla yürümesini sağlayan, coşkulu törenlere olanak sağlayan yollar ve meydanlardı.

Ana yollar ki İmparatorluk yoluydu, ticari faaliyetleri İtalya’daki Roma Forumu’na kadar ulaştırıyordu. Egnatya yolu olarak tanımlanan bu 1120 km’lik yol İstanbul’un can damarıydı.

Geleceğimizi bilimsel verilere oturtmak için geçmişimizi bilmemiz gerekiyordu. Bizans ve Doğu Roma İmparatorluklarından sonra Osmanlı İmparatorluğunun başkenti olan İstanbul'u tanımak, ülkemizi tanımak anlamına geliyordu Niyazi Akşit'e göre.

Dünyanın en güçlü imparatorluklarından biri olan Osmanlı, ''neden 20. yüzyılın başlarında yıkılmak zorunda kalmıştı.''

Sorusunu kim yanıtlamak ister?

Deyince Erol Güven arkadaşımız parmak kaldırdı. Tarih derslerinde sürekli parmakları havada olan Erol Güven arkadaşımız, biraz da olayları senaryolaştırarak soruları yanıtlardı.

Niyazi Akşit ''anlat bakalım Erol'' deyince,

''Öncelikle Rönesansı kaçırmış bir imparatorluk olan Osmanlı, gelirlerini fethettiği ülkeleri talan ederek ve vergiye bağlayarak sağlıyordu.'' Diyerek anlatmaya başlayan Erol arkadaşımız, bir süre soluklandıktan sonra...

''1683 yılındaki İkinci Viyana Bozgunundan sonra sürekli toprak kaybetmeye başladı.

Üstüne üstlük, 19. yüzyıl ve 20. yüzyıl başlarında yaşanan askeri başarısızlıklar, azınlık ayaklanmaları, toprak kayıpları ve ekonomik şartların ağırlaşması gibi gelişmeler; toplumsal barışın bozulmasına ve yönetime duyulan güvenin azalmasına yol açtı.

Kaybedilen topraklardan gelen göçler ülke içerisindeki Müslüman nüfusunda artış yaşanmasına neden oldu.

Osmanlı topraklarında sosyal dengeler bozuldu. İstanbul, Edirne ve İzmir gibi şehirlerde göçlerle birlikte yaşanan nüfus artışı; konut, beslenme, sağlık, işsizlik ve güvenlik gibi sorunları da beraberinde getirdi.

İlk kez Rus Çarı I. Nikola tarafından ''Avrupa'nın Hasta adamı Osmanlı'' sözcükleri kullanılmış, ölüm döşeğindeki Osmanlının mirasının paylaşılması aaşamasına geçikmişti.

Nitekim, borçlarının faizlerini bile ödeyemez haline gelen Osmanlı, II. Abdülhamit'in yayınladığı ''Muharrem Karanamesi'' ile iflasını ilan etmişti. Ardından Duyunu Umimiye ile gelirleri 7 devletin temsilcilerinden oluşan ''Gelirler İdaresi'' tarafından toplanmaya başlamıştı.

Birinci Dünya Savaşı'nda Almanya'nın yanında yer alan Osmanlı yenilince İtilaf Devletleri tarafından Sevr Anlaşması ile Anadolu işgal edilince, Ulu önderimiz Mustafa Kemal Atatürk ve arkadaşları tarafından Kurtuluş Savaşı'nı başlatmışlardı...

Erol Güven arkadaşımız kendini kaptırmış, anlatmaya devam ederken tenefüs zili çaldı. Niyazi Akşit, Erol arkadaşımıza teşekkür ederek dersi bitirdi.

Hafta sonu Bayrak Merasimi ve öğle yemeğinden sonra, Niyazi Akşit öğretmenimizin ''Eğitim biraz da yaşadığımız şehir ya da yöre ile bütünleşmektir.'' sözlerini rehber yaparak, İstanbul'u tanımak üzere yola koyuldum.

İSTANBUL ÇAPA ÖĞRETMEN OKULU İLK HAFTA

 
24 Eylül 1961 Pazar, Çapa İstanbul…

Akşam yemeğini yedik, bir süre oldukça uzun koridorumuzda volta attık. İkinci etüt zilinin çalmasıyla birlikte, sınıf başkanı olarak, sessizliği ve düzeni sağladım.

Ödevlerimi de bitirmiş olduğumdan, anı defterimi açarak, geçen haftanın özetini yapacağım.

18 Eylül Pazartesi günü başladığımız Eğitim ve Öğretim yılının ilk haftası göz açıp kapayıncaya kadar geçti. Ya da bana öyle geldi.

Sınıf başkanı olarak, bir taraftan sınıfımızdaki arkadaşları tanımaya çalışırken diğer taraftan da dersimize giren öğretmenleri tanımaya çalıştım.

Resim Seminerinde 18, Müzik Seminerinde 16 olmak üzere sınıfımızda 34 öğrenci bulunuyor. 14 erkek öğrenciye karşılık 20 kız öğrencinin bulunduğu sınıfımız oldukça renkli ve edepli. Kız öğrencilerin çoğunlukta olmalarının yanı sıra 8 kız öğrenci de gündüzlü.

Gündüzlü öğrencilerden Gülay Medetgil ve Betül Öztop çabuk ısındığım kız arkadaşlarım oldu. Emel Yıldırım, Lütfiye Başer, Beyhan Ağca, Nezahat İncesulu, Güler Bahçeci, Sema Tirit, Aysel Bozkurt, Sema Güleray, Nevin Hepşen, Şadiye Kaya ve sarışın saçlarıyla dikkat çeken Yıldız Aygen kız arkadaşlarımızı oluşturuyordu.

Muhsin Eryılmaz, İbrahim Kazan, Halit Armutlu, Kadir Karkın, Şekip Oğuz, Ali Özocak, İbrahim Demirel, Eşref Aykan, Aydın Denizkuşu, Erol Güven. İzzet Mehmet, Alaattin Harput, Muammer Tomris ve Mehmet Akıncı erkekler grubunu oluşturuyorduk.

Öğretmenlerimize gelince; Okul Müdürümüz ve Tarih öğretmenimiz Niyazi Akşit olmak üzere Keman öğretmenimiz Ekrem Zeki Ün, Piyano öğretmenimiz Halil Bedii Yönetken, Resim öğretmenimiz Selahattin Taran’dı. 

Türkçe ve Türk Dil Edebiyatı öğretmenimiz Enver Naci Gökşen olurken Fizik öğretmenimiz Meziyet Çağlayan, Kimya öğretmenimiz Münevver Baç, Biyoloji öğretmenimiz Sema Berk. Coğrafya öğretmenimiz Muzaffer Danışman, Matematik öğretmenimiz Tevfik Aras ve diğerleri…

Öğretmenlerimizin tamamı İstanbul Yüksek Öğretmen Okulu mezunu oldukları gibi Avrupa’da kendi dallarında uzmanlık eğitimi de almışlardı. Şanslı öğrencilerdik.

Buluğ çağındaki bizlerin hangi motiflerle yönlendirilebileceğimizin, hangi örneklerin bizlerin ilgisini yürekten çekeceğinin hesabını yapabilmek ve bunu gerçekliğe dönüştürebilmek büyük bir yetkinlik ve birikim isterdi.

Öğretmenlerimizde bu nitelikler fazlasıyla vardı.  Bizlere sahip çıktılar. Kıt olanaklarımızın yolunu açmak için, kimliklerimizi zedelemeden yaptıkları uyarılar ve rehberlikleriyle bizleri hem sosyalleştirdiler hem de kariyer derslerinde yetiştirdiler.

Gerçek eğitim ve öğretim buydu.  Aktif öğretmenlik dönemlerinde hep onları örnek almıştım.

Diğer taraftan, Çapa Öğretmen Okulu Resim ve Müzik Semineri uygulaması bizlerin yaşam öyküsü olmaktan öte çok yönlü anlamlar taşımaktaydı.

İnsana-öğrenciye verilen önemin, ilgi ve tutkular yaratmanın, bu doğrultuda öğrencileri yönlendirmenin ve olanaklar hazırlayarak yollar açmanın ilginç örnekleriyle karşılaşmış ve mutlu olmuştuk deneyimli öğretmenlerimizin elinde.

Üç yıl okuma şansını yarattığım İstanbul Çapa Öğretmen Okulu anıtsal binası geniş saçaklı çatıları, yukarıdan aşağı inen aydınlık pencereleri, mavi çinileriyle ön cephesi, muhteşem giriş kapısı, büyük boy aynaları ve kırmızı halılarıyla bizim masal dünyamız oldu.

Bu masal dünyasında bizi geleceğe hazırlamamakta olan öğretmenlerimizi hep şükran duygularıyla anımsamak amacıyla anı defterime notlar alıyorum.

Bu arada, etüt bitiş zili çaldı. Yatma ve ikinci haftaya zinde kalkma zamanıdır. Diyerek yatakhaneye çıktık...

İSTANBUL ÇAPA ÖĞRETMEN OKULU 1961-62 EĞİTİM YILI

 

18 Eylül 1961 Pazartesi, Çapa…

Her geçen gün hayranlığımızın biraz daha arttığı, anıtsal mavi çinili, İstanbul Öğretmen Okulu’nun ön bahçesinde 1961-1962 Eğitim ve Öğretim yılının açılış merasimi için toplandık.

İstanbul'da okuma ayrıcalığını elde etmiş biri olarak büyük bir heyecan ve coşku içindeyim.

Perşembe günü yetenek sınavları sonlanmış, kazananlar üç yıl süreyle bu çatı altında eğitim görme hakkını kazanmışlardı. Bunlardan biri de bendim.

Bayrak merasimine üç sınıf katılmıştı. Birinci sınıfı oluşturan bizler yetenek sınavları nedeniyle geçen hafta gelmiştik. İkinci ve üçüncü sınıflar pazar günü gelmişlerdi.

Aynı çatı altında barınmakta olan Eğitim Enstitüsü ve Yüksek Öğretmen Okulu öğrencilerinin eğitime başlamaları daha sonraki günlere denk gelmişti.

Birinci sınıfı oluşturan arkadaşlarımızın büyük çoğunluğu değişik öğretmen okullarından gelmiş olmakla birlikte İstanbullu ve gündüzlü olan arkadaşlarımız da vardı.

Adana Osmaniye Düziçi Öğretmen Okulu’ndan Kadir Karkın, Isparta Gönen’den Şekip Oğuz, Erol Güven, Malatya Akçadağ’dan İbrahim Demirel, Dicle Öğretmen Okulu'ndan Muhsin Eryılmaz, İvriz Öğretmen Okulu'ndan benimle birlikte Akif İken, Halit Armutlu, Alaattin Harput ve diğerleriyle tam bir mozaik oluşturmuştu sınıfımız.

Farklı İlköğretmen okullarından gelen arkadaşlarla tanışma amaçlı sohbet ederken okul müdürümüz Niyazi Akşit yardımcıları ve gün boyunca dersi olan öğretmenleriyle mavi çinili anıtsal kapıdan göründüler.

Herkes yerini aldıktan sonra Okul Müdürü Niyazi Akşit ‘’Günaydın arkadaşlar, yeni eğitim ve öğretim yılı hepimize hayırlı olsun.’’

Dedikten sonra bir el işaretiyle, okul bandosunun eşliğinde, önce İstiklal Marşı’nı sonra da eski öğrencilerden birinin yönetiminde andımız söyledik.

Ardından Okul Müdürümüz Niyazi Akşit, eğitim ve öğretimin temel amaçları konusunda bir süre konuştuktan sonra; müzik ve resim seminerlerinde kazanacağımız bilgi ve becerilerle vurguladıktan sonra, ülkemizin kurucusu Ulu Önder Atatürk'ün ”Sanatsız kalan bir milletin hayat damarlarından biri kopmuş demektir.” Özdeyişini hatırlattı. 

Sonra da ‘’ Sanat, en genel anlamıyla, yaratıcılığın ve hayal gücünün ifadesi olduğuna göre…’’ hayal gücünüzü okulumuzun Resim ve Müzik Seminerlerini yöneten yetkin öğretmenlerimizle geliştireceğiz dedi.

Bayrak merasiminden sonra sınıflarımızda yerimizi aldık. İlk dersimize, aynı zamanda Müdür Yardımcısı olan, Coğrafya Öğretmeni Muzaffer Danışman geldi. Kendini tanıttıktan sonra ‘’ İdare ile sınıfınız arasındaki ilişkileri sürdürecek bir sınıf başkanı seçmelisiniz, aday var mı?’’ Dedi.

Bir süre kimseden ses çıkmayınca parmak kaldırarak ‘’Ben adayım öğretmenim.’’ Dedim. ''Kendini tanıt lütfen'' Deyince, İvriz Öğretmen Okulu'ndan geldiğimi, Müzik Semineri öğrencisi olduğumu, İvriz'de de sınıf başkanlığı yaptığımı anlattım.

Başkaca aday çıkmadığından oy birliği ile sınıf başkanı seçildim. Çapa’da kaldığım iki yıl süresince de bu görevimi sürdürecektim.

Genelde sınıf başkanlıkları angarya olarak görünse de olumlu sonuçlarını görmüştüm İvriz'de. Her şeyden önce okul idaresinde, başta okul müdürü olmak üzere, müdür yardımcılarını ve çalışanlarını tanıma fırsatı bulmuştum.

Bu kazanımlarımı burada da sürdürebilir, Resim ve Müzik Semineri öğretmenlerinin yanı sıra Eğitim Enstitüsü öğretmenlerini de yakından tanıma fırsatı bulacaktım.

1961-62 Eğitim ve Öğretim yılına başlangıcımız mükemmel olmuştu. Burada bulunmaktan çok mutluydum…

ÇAPA ÖĞRETMEN OKULU'NDA SINAVA SON HAZIRLIK

 

12 Eylül 1961 Salı, Çapa…

Gün ışırken gözlerimi açtığımda, tek kişilik karyolada, bembeyaz çarşafların içindeydim. Üstelik başucumda bir de elbise dolabı vardı.

Bir an için nerede olduğumu anımsayamadım. Acaba hastanede miydim? Oysa oldukça sağlıklı hissediyordum kendimi.

Sessizce kalktım, çevreme bakındım. Hastanede değildim. Pencerelere doğru yürüdüm ve dışarı baktım. Güneş doğmak üzereydi ve ben oldukça yüksekten caddeye bakıyordum.

Boynuzlu otobüsler caddede çift yönlü gidip gelmekteydiler. Birden anımsadım. İstanbul’da, Çapa Öğretmen Okulunun en üst katındaki yatakhanesindeydim.

İvriz’deki alışkanlıklarım devam etmiş ve sabah güneş doğmadan uyanmıştım.

Tuvalette ihtiyaçlarımı giderip, tıraş olduktan sonra sessizce giyinip, tahta bavulumda bulunan sınavla ilgili bir iki kitap alarak sınıfların bulunduğu giriş katına indim.

Sınavlarda keman için hazırladığım parçanın yanı sıra kuramsal bazı sorular da sorabilirler demişti İvriz’deki Müzik Öğretmenim İmdat Halvaşi. 

Hazırladığım parçanın bestecisi Vivaldi ile ilgili sorular sorulabilirdi. Neden müzik bölümünü seçtiğimin yanı sıra toplumu yönlendirmede müziğin önemi üzerine sorular da sorabilirlerdi.

Sonraki günlerde birinci sınıftaki dersliğim olacak odada bir süre çalıştıktan sonra yemekhaneye, sabah kahvaltısına indim. Zeytin ve peynir vardı kahvaltıda. Üstelik çaylarımız karavana ile dağıtılmıyordu. Her masada altı kişiye yetecek kadar çayın bulunduğu termoslar vardı.

Kahvaltımı yaparken bir taraftan da sınava gelmiş arkadaşlarla tanıştım. Yetiştirme yurdundan gelen İbrahim Kazan, Isparta Gönen Öğretmen Okulu’ndan gelen Şekip Oğuz, Malatya Akçadağ Öğretmen Okulu’ndan gelen İbrahim Demirel, Muhsin Eryılmaz, Ali Özocak tanıştıklarım arasındaydı.

İvriz’den Akif İken, Halit Armutlu ve Alaattin Harput de gelmişti.

Okul Müdürlüğü tarafından yapılan bir duyuru ile, kahvaltıdan sonra notlarımı gözden geçirdiğim sınıfta toplanmamız istendi.

Saat 10,00 civarında toplandığımız sınıfa gelen müdür yardımcılarından biri  sınavların 14 Eylül 1961 Perşembe günü saat 10,30’da yapılacağını bildirdi.

Müzik seminerine gelen öğrencilerin sınav jürisinde Ekrem Zeki Ün, Halil Bedi Yönetken ve Tahir Sevenay bulunacaktı. Duyurudan sonra son hazırlıklarımız için yer gösterilip keman verildi…

İSTANBUL ÇAPA ÖĞRETMEN OKULU SINAVI İÇİN ÖN KAYIT

 

11 Eylül 1961 Pazartesi, Çapa İstanbul…

Öyle sanıyorum ki, benim gibi birçoğunuz girmekte olduğunuz bazı binalara hayran hayran bakarken bulursunuz kendinizi.

1848 yılından bu yana dimdik ayakta duran İstanbul Çapa Öğretmen Okulu binası da bunlardan biriydi. Hayranlıkla seyrettim bir süre.

Cephesindeki göz alıcı Çinileri ise, okulun önündeki Millet Caddesi’nden geçen herkesin “bu heybetli bina hangi kuruluşun köşkü acaba?” diye meraklanmalarına neden olmaktaydı.

Okul olabileceği kimsenin aklından geçmiyordu sanırım.

Hayranlıkla bir süre baktığım 170 yıllık bu anıtsal binanın bahçesine girer girmez kendimi tarihe bir yolculuk yaparken bulmuş ya da öyle hissetmiştim.

Güllerle sarılı kapıcı kulübesindeki görevliye kendimi tanıttıktan sonra bahçeye girip, anıtsal okulun giriş kapısına doğru yürüdüm.

Çam ağaçlarının, güllerin, okulun kurucusu ile Atatürk büstünün bulunduğu önündeki bahçeden sonra mermer merdivenler, kocaman bir giriş kapısı ve sizi karşılayan kırmızı halılar ve büyük yaldızlı aynalar…

Millet Caddesi’nden geçenlerin de hayranlıkla baktığı anıtsal binanın kapısından girince kendimi Osmanlı dönemlerinden birindeki bir sarayda yaşıyormuş gibi hissettim.

Çok şanslıydım ya da kendi şansımı kendim yaratmıştım Müzik Seminerinin sınavlarına katılmayı istemekle.

Burada okuyacak olmanın bir ayrıcalık olacağını düşündüm. Nitekim öyle de olmuştu.

Oldukça ilginç olan mimari yapısıyla geçmişten günümüze izler taşımakta olan bu anıtsal yapının kocaman kapısından girdiğimde uğradığım şaşkınlık görülmeye değerdi. Oldukça yüksek tavanları, kırmızı halıları ve büyük yaldızlı aynalarıyla bir sarayı andırıyordu.

Şaşkınlığım geçince sağ tarafta müdür odası, karşımda Atatürk Köşesi, iki yanında kırmızı halılarla bizi üst katlara çıkaracak olan merdivenlerle her iki tarafında sınıflar ve atölyelerin yer aldığı koridorlar olduğunu gördüm. 

Şaşkınlığım geçtikten sonra sağ taraftaki müdür odasına, kapıyı tıklatarak biraz da çekinerek girdim.

Okulun tarihi ve görkemli yapısına uygun bir masanın arkasındaki okul müdürü ki sonraki günlerde Niyazi Akşit olduğunu öğrenmiştim, hafifçe koltuğundan kalkarak beni karşıladı. Okul müdürünün bu nazik davranışı sonrasında çekingenliğim ortadan kalktı, kendime olan güvenim yerine geldi.

İvriz Öğretmen Okulu’ndan Müzik Semineri sınavları için geldiğimi söyledim. ‘’Hoş geldiniz’’ Deyip beni dinledikten sonra görevlilerden birini çağırarak kaydımın yapılmasını ve yatacak yer gösterilmesini istedi.

Kaydımla ilgili gerekli işlemler yapıldıktan sonra, elimdeki tahta bavulumla okuldaki görevlilerden birinin arkasında, kırmızı halılar döşenmiş merdivenlerle yatakhaneye çıkmaya başladık.

Yatakhaneler okulun en üst katındaydı. Son derece konforlu bir yatakhane karşıma çıktı. Ranzaların olmadığı yatakhanede, başında giysi dolabının bulunduğu bembeyaz çarşaflarıyla tek yataklar vardı.

Görevliye teşekkür ettikten sonra tahta bavulumdaki eşyalarımı karyolamın ucundaki dolaba yerleştirip, elimi yüzümü yıkadıktan sonra da aşağı inerek yeni okulumu tanımaya çalıştım.

Mimar Kemalettin imzasını taşıyan anıtsal bina 1900 yılında yapılmış. Bir koridor üzerinde tek taraflı dizilmiş sınıfların yer aldığı, doğal aydınlanması çok iyi çözümlenmiş olan yüksek tavanlı betonarme yapı ülkemizde türünün ilk örneklerinden biridir. Diyecekti sonraki günlerde Niyazi Akşit. 

Dediğim gibi, normal bir yapıya göre oldukça yüksek tavanlara, biraz abartıyla da olsa, öğrencilerin bir uçtan bir uca teneffüste yürüyemeyeceği uzun koridorlara sahip olduğunu görecektim sonraki günlerde. 

Yemekhane bodrum katındaydı. Okul normal eğitim döneminde olmadığından, yemekhanedeki öğrenciler benim gibi sınavlara gelenlerdi.

Tertemiz örtülü masalara yemek servisi okuldaki görevliler tarafından, karşılıklı üçer kişinin oturduğu masalara servis yapılmaktaydı. Masalardan biri dolmadan diğer masaya geçilmiyordu.

Masadakilerle selamlaştıktan sonra ellerimiz ekmek sepetine uzandı. İvriz’de asker tayını gibi verilen çeyrek ekmek yemeye alışmıştık. Oysa burada dilimlenmiş ekmeklerin bulunduğu ekmek sepetlerinden dilediğiniz kadar ekmek alabiliyorduk.

Gözümüz aç olmalı ki ilk akşam yemeğinde sürekli ekmek alma gereğini duymuştum masadaki diğer arkadaşlarımla. Önce gözümüzü, sonra da karnımızı doyurmuştuk.

Akşam yemeğinden sonra yeni gelen diğer arkadaşlarla tanışma faslımız başladı.

Tanışma faslı bitip, giriş katındaki koridorları ve sınıfları gezdikten sonra, Çapa Öğretmen Okulu’nda bulunmanın mutluluğu ile yatakhaneye çıkıp derin bir uykuya dalmış, uykumda keman çalıyordum…