ÇİMLENEN BUĞDAYLARIMIZ

 

4 Nisan 1953 Cumartesi, Misli (Konaklı)…

Mart ayının ortasından itibaren Babam, hemen hemen her gün buğday ektiğimiz tarlaları görmeye gitti. Neredeyse tarlada yatıp, kalkacaktı havalar elverişli olsa.

Bugün de, çimlenmiş olan buğday filizlerini görmek için gitmişti. Döndüğünde yüzü gülüyordu.

Çimlenme beklendiği gibi, olması gerektiği gibi olmuştu. Önemli olan bundan sonraki hava koşulları ve yağacak yağmurun miktarına bağlıydı.

Sadece buğday filizleri için değil Akıncı Ailesi için de önemliydi hava koşulları ve yağacak yağmur miktarı. Yeterli yağmur yağmaz ise ekonomik yönden çıkmaza girecektik.

Geriye dönüp baktığımızda, Misli’ de zorlu bir kış geçirmiştik. Bazı bölgelerde bir bir buçuk metreyi bulan karlar Hüyük ve Niğde ulaşımını aksatmıştı. Gaz tuz gibi zorunlu ihtiyaçları bulmakta zorlanmıştık.

Mart kapıdan baktırır, çapa kürek sapı yaktırır. Deyimi burada da geçerli olmuştu. Bereket Mart ayının 15’inden sonra erimeye başladı. Eriyeli de 15-20 gün oldu.

Her ne kadar Misli’ deki zorlu koşullara uyum sağlamaya çalıştıysak da Çukurova hava koşullarından sonra, Misli Ovasındaki hava koşullarına uyum sağlamak pek kolay olmamıştı.

Babam, ısınmanın yanı sıra ekmek pişirmek, yemek yapmak ve çamaşırları kurutmak için en ideal ısınma aracı olan bir kuzine almıştı evimize.

Yörede odun olmadığından, yakıt olarak yaz aylarında hazırladığımız tezekleri kullandık.

Köydeki diğer komşularda olduğu gibi, hayvan dışkısından elde ettiğimiz tezekleri ısınmanın yanı sıra tozu ve külünden de yararlanacak şekilde kullandık.

Külünü buzlanmayı önlemek için kullanırken, tozunu da samana karıştırarak hayvan yemi olarak kullandık.

Hemen hemen her evin yanında ya da altındaki mağarada bulunan ahırda beslenen hayvanların dışkılarından elde etmiştik tezekleri.

Büyükbaş hayvan dışkılarının samanla karıştırılmasından oluşturulan tezekleri kış aylarında sobalarda tezek olarak kullanılırken ilkbahar aylarında tarlalarda gübre olarak kullanma yolunu seçtik.

Karakışın alabildiğine sürdüğü günlerde ısınmanın bir başka yolu da dışarıda kartopu ve aşık oyunu oynamak, kızak kaymak ve mağaralarda zaman geçirmekti.

Kar korkusu kışı zehir etmezdi. Karların mikrobu kırdığı bilinirdi. Karlı geçen yılın baharında kırlar bereketlenirdi. Kış gecelerinde soba kenarında, koyu çay sohbetleri yapılırdı.

Hamurunu yoğurur,  tandır ekmek sacını kurarlardı. Ekmek yaparlar, yer sofrası kurarlar, kuru yavan acı soğan demezlerdi. Halil İbrahim bereketine inanılır, sofradan şükür ile kalkılırdı.

Çocuklar “Ananın ekmeğine kuru, ayranına duru” demezdi.

Anam, kilerimizde bolca bulunan mercimek yemeklerinin yanı sıra karabuğday ekmekleri yaparak, evimizin olabildiğince temiz ve düzenli olmasını sağlarken babam da sıkça hayvanlarımızı kollardı.

Ekmek Teknesi olarak gördüğümüz iki öküzümüzün sağlığı ve bakımı her şeyden önemliydi.

MİSLİ KÖYÜNDE SOSYAL YAŞAM

 

7 Eylül 1952 Pazar, Misli Niğde…

Niğde’nin merkez köylerinden biri olan Misli’ye yaklaşık iki ay önce gelmiştik…

Nüfusu yok denecek kadar az olan köyde herkes birbirini tanıyordu.

Allaha karşı kulluklarını yerine getirdikleri bir cami ile pek fazla müşterisi olmayan bir köy kahvesi vard.

Az daha unutuyordum, bir de, veresiye defterli bir bakkalımız da var.

Köyün erkeleri genellikle camide bir araya geliyorlar namazlarını kılmak için.

Dini inanışları ve manevi yönleri kuvvetli olan köy sakinleri arasında selamsız sabahsız geçilmediği gibi birbirlerine de saygılılar.

Atları ya da eşeklerinin üstüne serilmiş heybenin iki tarafındaki mallarını satmak için gelen gezgin satıcılar renk katmakta Misli sosyal yaşamına.

Tarlalar ekime hazırlanmıştı. Patates hasadı da tamamlandıktan sonra zaman geçirmenin yolu, kahvenin önünde bir süre yapılan sohbetten sonraki yararlı eylem önlerindeki kumu karıştırmaktı.

Yerüstünden çok yeraltı şehirlerinde yaşamın yüzlerce yıl sürdüğü Kapadokya’nın giriş kapısı Niğde’nin Merkez köylerinden biri olan Misli’deki tekdüze yaşamı renklendiren çocuk oyunlarıydı.

Çocukların sosyalleşmesini sağlayan en önemli etkinliklerdi. Bazılarına büyüklerimiz de katılırdı.

Ekim zamanına kadar köyde büyüklerin yapabilecekleri bir iş olmadığı gibi, ibadet dışında, vakit geçirecek bir hobileri de yoktu.

Çocuklara gelince…

Mağara keşifleri ve köydeki Rum Kilisesinde gerçekleştirilen saklambaç oyunlarının dışında, bazen büyüklerimizin de katıldığı, ‘’beş taş’’, ‘’kemik aşık’, ‘’uzun eşek’’’ oyunlarımız vardı. Popüler oyunlarımızdı.

Bilgisayarların ve akıllı telefonların günlük yaşamı etkisi altına almadığı o dönemlerde, sokak aralarında ya da köy meydanında oynanan beş taş ve aşık oyunları hareketli kalmamızı sağlayan, yaşama sevincimize katkı sağlayan ve yaşama hazırlayan etkinliklerdi.

Bazen evde bile oynadığımız ‘’beş taş’’ oyununda, sağ elimize sığacak şekilde alınan 5 adet uygun taş iki avuç arasına alınarak ani bir hareketle yere serilirdi. Yere yuvarlanan taşlardan bir tanesi alınarak sağ elle havaya atılırdı.

Taş havada iken yerdeki taşlardan biri sağ elle alındıktan sonra havadaki taş yine sağ elle yakalanırdı.

Bu işlem dört taş için ayrı ayrı yapılırdı. Yerdeki taşlardan biri alınırken el diğer herhangi bir taşa dokunursa ya da havaya attığı taşı yakalayamaz yere düşürürse, havadaki taşı kapmak istediği sırada yerden aldığı taşı düşürürse oyuncu sırasını kaybederdi. Diğer oyuncu şansını denerdi.

Evlerin dışında, meydan sayılabilecek düz bir yerde, büyükler tarafından da oynanan diğer oyunlardan biri olan ‘’kemik aşık’’ daha da popüler bir oyundu.

Koyun ya da keçi gibi küçük baş hayvanların arka ayaklarında bulunan aşık kemiği kullanılarak oynanan ‘’aşık oyunu’’ Türklerin tarihi oyunlarından biriydi.

Oyun ile Türk kültürü ile o kadar iç içe geçmişti ki “aşık atmak” deyimi hala günümüzde bile kullanılmaktadır.

“Tavla oynayanlar arasında ‘’benimle aşık atamazsın’’, ‘’benimle aşık atmaya kalkma’’ deyimlerinde kullanılan “aşık atmak’’ bu konuda benimle boy ölçüşemezsin anlamında kullanılmaktaydı. Hala da öyledir…

Köyde 8-10 kişinin rahat edebileceği büyükçe bir alana çizilmiş bir daire içerisine oyuna katılmak isteyen her oyuncu eşit miktarda kemik aşık dizerdi.

Oyuncular sırasıyla, enek aşık adı verilen özel seçilmiş kemikleriyle daire içindeki aşıkları vurarak dışarı çıkarmaya çalışırdı. Atışlar daireye en az 5 metre uzaklıktan çizilmiş bir çizgi arkasından yapılırdı.

Oyuncu aşığı vurarak daireden dışarı çıkartmışsa artık o aşığın sahibiydi. Ve atış sırası hala o oyuncudaydı. Vuruş yapılamamış ve dışarı çıkarılamamış ise sıra diğer oyuncuya geçerdi.

Dışarıda, özellikle bir duvar dibinde oynanan diğer popüler oyunumuz da ‘’Uzuneşek’’ oyunuydu. Günümüzde oldukça ilkel sayılabilecek sokak oyunlarından biri olan ‘’uzuneşek’’, genellikle erkek çocukların ilgi gösterdiği bir etkinlikti.

İki takımın oynadığı hakemli bir oyun olup, oyuncu sayısı 10 kişiye kadar çıkabilirdi. Oyunda amaç, uzuneşek gibi sıralanmış rakip takımın sırtına atlamak ve takımı çökertmekti…