İLK BİR HAFTADA NASIRLAŞAN ELLER

 

9 Haziran 1962 Cumartesi, Tarsus...

Turan Emeksiz Ağaçlama Sahasında işe başlayalı 5 gün oldu. Diğer işçilerden geri kalmamak için var gücümüzle çalışıyoruz.

İlk iki günde avuçlarım iltihaplandı, yakında nasırlaşacaktır.

Oysa İstanbul Çapa Öğretmen Okulu Müzik Semineri öğrencisiyim. Başka bir deyişle, keman ve piyano eğitimi alan bir öğrenciyim,

Keman ve piyano eğitimi alan öğrencilerin parmaklarının korunması, en azından özen gösterilmesi gerekiyor. Ancak ekonomik koşullar elvermiyor.

Kendime ait bir mandolinim bile olmamıştı İvrizde.

Mandolin alacak paranız yoksa ya da para ayıramıyorsanız, kemanı hiç alamazsınız. Hoş, kemanım olsa bile, avuçları ve parmakları nasırlaşmış mevsimlik işçi olarak başarısız olurdum.

Perşembe günü kardeşim Mustafa da geldi Konya'dan. Üçüncü sınıfa geçmişti. Takdirname alamadıysa da karne notları oldukça iyiydi.

Bir gün dinlendikten sonra, bugün o da işe başladı.

Ailemize ekonomik katkıda bulunmanın yanı sıra okul dönemi harçlığı da biriktirmek zorundayız.

Tek tesellim Derviş Çavuş'un kardeşimle beni kollaması ve teşvik etmesi.

1960 yaz aylarında olduğu gibi, bu yaz da, fidan dikme konusunda bizi örnek gösteriyor diğer çalışanlara.

İvriz'deki Tarımbaşı Öğretmenimiz Salih Ziya Büyükaksoy çok beceri kazandırmıştı bana.

KIŞIN KEMAN ÖĞRENCİSİ YAZIN MEVSİMLİK İŞÇİ

5 Haziran 1962 Salı, Tarsus...

İstanbul'dan Meram Ekspresi ile başlayan uzun bir yolculuktan sonra, pazar günü saat 19:00 civarında Tarsus Turan Emeksiz Ağaçlama sahasında, ailemin yanındaydım.

Babamın koruma memuru olarak göreve başladığı Turan Emeksiz Ağaçlama Sahası baştan başa kumuldu.

Kumullar; içerisinde humus, kil gibi bağlayıcı maddeleri olmayan, taneleri çok küçük kum taneleriydi. 

Çoğunlukla akarsularla denizlere ulaşan kumlar, dalgalarla sığ sahil şeritlerine taşınıyor,  kuruduktan sonra da kuvvetli rüzgârlar etkisiyle, içerilere doğru, sahil hattına paralel silsileler oluşturarak dalgalar halinde ilerliyordu.

Gerekli önlemler alınmadığında kumullar önlerine çıkan her şeyi istila edip, bölgeyi çöle çeviriyorlardı.

Berdan Nehri ve kollarıyla Akdeniz’e ulaşan kumullar, başta Kulak Köyü olmak üzere, kuzeyinde bulunan verimli tarım arazilerini istila ederek tarımsal üretimi kısıtladığı gibi yerleşim alanlarını da tehdit eder hale gelmişti.

Yöre köylerince mera olarak kullanılan hazine arazisinin Orman Genel Müdürlüğü’ne devredilmesiyle birlikte, kumulda ağaçlandırma çalışmalarına başlanmıştı.

Ormanın servis şoförü Mahmut Ağabeyin söylediğine göre, kıyıya paralel olarak 12 500 metre uzanan kumulun eni de 1 500 metre idi. 

Yaklaşık dikdörtgen şeklinde olan ağaçlandırma sahası boyutları (400 metre) x (400 metre) boyutlarındaki parsellere bölünmüştü.

Turan Emeksiz Ağaçlandırma sahası adı verilen kumullu sahaya da ilk dikim 23.11.1960 tarihinde yapılmıştı. Babam dikim sahasında Aralık ayı başında koruma memuru olarak görevlendirilmişti.

Dün, gerçekleşen uzun yolculuğun yorgunluğunu gidermiş olarak, Tarsuslu Derviş Çavuş'a uğrayarak bana uygun bir iş olup olmadığını sorduk.

İki yıl önce, yaz tatilinde, Karabucak Ormanı Fidanlığı dikim alanında mevsimlik işçi olarak çalışırken çavuşluğumuzu yapan Derviş Çavuş ilgi ve saygıyla karşıladı beni ve babamı.

Bir süre okul ve eğitim durumumuz üzerinde konuştuktan sonra, kış ayları harçlığımız için, bu yaz aylarında da çalışma zorunluluğundan söz ettik. Ardından,

-Yine fidan dikeceksin diğer mevsimlik işçiler gibi. Bu kez bazı parsellere okaliptüs fidanı dikerken bazılarına da fıstık çamı dikilecek.

-Teşekkür ederim Derviş Çavuş. Okaliptüs ağaçları çok su istemez mi, burada yeterli taban suyu var mı acaba?

-Berdan Nehri kıyısında yeterli taban suyu olacaktır. Zemin analizi yapılmıştır.

Dünkü konuşmamızdan sonra, haydi hayırlısı deyip, bugün işe başladım. 

Hem sevindim hem de üzüldüm.

Sen binbir uğraş sonucunda, İstanbul Çapa Müzik Semineri öğrencisi olarak, kemanda ustalaşmak gerekirken,
yaz tatilinde,Turan Emeksiz Ağaçlama Sahasında mevsimlik işçi olarak çalış.

İki yıl önce önemi yoktu çapa sallamanın ya da tırpanla ot biçmenin. Oysa, keman öğrencisi olarak, parmaklarımı korumam gerekiyor. Nasırlaşmış parmaklarınızla keman çalamazsınız.

Ne var ki koşullar böyle gerektiriyordu...

SELAHATTİN TARAN RESİM SERGİSİ İLE TATİLE GİRDİK

2 Haziran 1962 Cumartesi, Çapa İstanbul...

1961-62 Eğitim ve Öğretim Yılı, dün karnelerimiz dağıtılması ve resim öğretmenimiz Selahattin Taran'ın Resim Sergisi'nin gezilmesiyle, fiilen sona erdi. Bugün öğleden sonra resmen tatile girdik.

Resim sergisini dert ortağım Gülay'la gezdim. Çoktandır derslere gelmemiş olan platonik aşkım Betül sergide görev almıştı.

Gülay'a merhaba dedi, beni görmezden geldi.

Allak bullak olduğumu gören Gülay, Betül'ün bütünlemeye kaldığını söyledi. Zaman her şeyin ilacıdır. Diyerek sergideki resimlere odaklanmamı sağladı.

Sergiyi gezerken Selahattin Taran'ın öğrencisi olmamdan gurur ve mutluluk duydum.

Mutluluğumu zedeleyen, platonik aşkım Betül'ün bütünlemeye kalmış olması ve beni görmezden gelmesiydi.

Bana İstanbul'da yeni kapıların açılmasını sağlayan ve ders çalıştırmak için Aksaray'daki evlerinin müdavimi olduğum Gülay hem benim, hem de Betül için üzülüyordu.

-Toparlan Akıncı. Betül konusunda çok hassas ve üzüntülü olduğunu biliyorum. Oldukça hassas ve insancıl olan Betül de aynı durumda. Sana gösterdiği olumsuz ve acımasız tepkisini bir türlü hazmedemedi. Biraz da kendisinden utanıyor sanıyorum.

-Ben de kendimi affedemiyorum Gülay. Aşkın gözü kördür derler. Ben de körleşerek çok sevdiğim bir arkadaşımı kaybettim gönlünü kazanacağım derken. Ayrıca, bütünlemeye kalmış olması da beni üzdü.

-Dediğim gibi her acının ilacı zamandır Akıncı. Önümüzdeki yıl küllenmiş olacaktır ama ömrü hayatın boyunca da anımsanacaktır. Çocukluk aşkları öyledir dedi annem geçenlerde sizden söz edince. Unutmadan söyleyeyim. Annem hem teşekkür etti bana yaptığın katkılardan ötürü hem de iyi tatiller diledi.

-Teşekkür ederim Gülay. Annene selam ve saygılarımı ilet lütfen.

-Önümüzdeki yıl görüşmek üzere Akıncı... Ailenin yanına gideceksin besbelli. İyi yolculuklar dilerim.

Gülay gittikten sonra Tarsus Turan Emeksiz Ağaçlama Sahası'ndaki ailemin yanına gitmek için hazırlıklara başladım...

Peri Padişahının sırça sarayı olarak adlandırdığım İstanbul Çapa Öğretmen Okulu'nda, platonik aşkım kaybı bir tarafa bırakılırsa, sonderece mutlu bir yılım oldu.

Yıllar sonra farkına varacaktım, yaşamımda unutulmaz anılar bırakacaktı bu anıtsal yapıda geçirmiş olduğum ve geçireceğim zamanlar.

Sınıf birincisi olmanın yanı sıra takdirname de alarak ikinci sınıf olmuş ve hayallerimin bir bölümünü daha gerçekleştirmiştim.

1961-62 EĞİTİM VE ÖĞRETİM YILI FİİLEN BİTTİ

5 Mayıs 1962 Cumartesi, Çapa İstanbul…

Bugün yine gelmemişti Betül…

Bahar ve İşçi Bayramı olan 1 Mayıs okul zaten tatildeydi. Pazartesi günü olmadığı gibi Çarşamba günü de yoktu Betül.

Perşembe günü tam yoklamayı bitirmiştim ki sınıfa girdi Betül. Bana bakmadan yerine oturdu, defter ve kitabını çıkarmaya başladı.

Kalbim gümbürdeyerek çarpıyordu. Çarpıntısının dışarıdan duyulacağı korkusuyla yoklama defterine sınıftaki öğrenciler tam yazarak sırama geçtim. Bu arada Gülay da beni gözlüyordu.

Yerime oturduğumda, ben ne salak bir çocuktum. Dedim içimden.

Betül’ün cinsel ayırımsız arkadaşlık davranışlarını yanlış algılamış, üstelik kendisine olan platonik aşkımı söyleme cesaretini bulamamıştım.

Farkına varmıştı ama, varmamış gibi davranmıştı.

Arkadaşıyla kendisin
i takip etmeden önce duygularımı açığa vurmuş olsaydım üzücü ve aşağılayıcı olayla karşılaşmayacaktım.

Gülay’a söylemiş olduğu gibi, Betül de üzgün görünüyordu. Devamsızlık yapmasından da anlamıştım üzgün olduğunu.

Gülay’ın uyarılarına rağmen yanlış yapmıştım. Boşuna dememişler ”aşkın gözü kördür” diye.

Benim hem gözüm hem de insani duygularım körleşmişti.

Gözlerimizin içini güldüren, enerjime enerji katan, sürekli görme isteğiyle kalbimde tatlı bir çarpıntıya yol açan duyguydu Betül’ün kalbini çalma isteği…

Betül’ün kalbini çalma isteği, yaptığım bir yanlıştan ötürü, arkadaşlığını kaybetmeme neden olmuştu.

Bu düşüncelerle uzun süre derslerime odaklanamadım… 

BOŞUNA DEMEMİŞLER AŞKIN GÖZÜ KÖRDÜR DİYE

 

5 Mayıs 1962 Cumartesi, Çapa İstanbul…

Bugün yine gelmemişti Betül…

Bahar ve İşçi Bayramı olan 1 Mayıs okul zaten tatildeydi. Pazartesi günü olmadığı gibi Çarşamba günü de yoktu Betül.

Perşembe günü tam yoklamayı bitirmiştim ki sınıfa girdi Betül. Bana bakmadan yerine oturdu, defter ve kitabını çıkarmaya başladı.

Kalbim gümbürdeyerek çarpıyordu. Çarpıntısının dışarıdan duyulacağı korkusuyla yoklama defterine sınıftaki öğrenciler tam yazarak sırama geçtim. Bu arada Gülay da beni gözlüyordu.

Yerime oturduğumda, ben ne salak bir çocuktum. Dedim içimden.

Betül’ün cinsel ayırımsız arkadaşlık davranışlarını yanlış algılamış, üstelik kendisine olan platonik aşkımı söyleme cesaretini bulamamıştım.

Farkına varmıştı ama, varmamış gibi davranmıştı.

Arkadaşıyla kendisini takip etmeden önce duygularımı açığa vurmuş olsaydım üzücü ve aşağılayıcı olayla karşılaşmayacaktım.

Gülay’a söylemiş olduğu gibi, Betül de üzgün görünüyordu. Devamsızlık yapmasından da anlamıştım üzgün olduğunu.

Gülay’ın uyarılarına rağmen yanlış yapmıştım. Boşuna dememişler ”aşkın gözü kördür” diye.

Benim hem gözüm hem de insani duygularım körleşmişti.

Gözlerimizin içini güldüren, enerjime enerji katan, sürekli görme isteğiyle kalbimde tatlı bir çarpıntıya yol açan duyguydu Betül’ün kalbini çalma isteği…

Betül’ün kalbini çalma isteği, yaptığım bir yanlıştan ötürü, arkadaşlığını kaybetmeme neden olmuştu.

Bu düşüncelerle uzun süre derslerime odaklanamadım…

KIRILAN KALBİMİ ONARMAM GEREKİYOR

30 Nisan 1962 Pazartesi, Çapa İstanbul…

Okulumuzun ünlü çinili kütüphanesindeyim yine. Yemekten önceki etütte ödevlerimi bitirmiştim. Akşam yemeğinden sonra, az da olsa, sınıfın gürültüsünden kurtulabilmek için ikinci etüt süresini kütüphanede geçirmek istedim.

Her gelişimde olduğu gibi, bir süre kütüphanenin sessizliğini dinledikten sonra anı defterimi açıp yazmaya başladım.

*****

Kalbi kırık, yaşama sevinci biraz kaybolmuş biri olarak uyandım bu sabah...

Gözlerimin içini güldüren, enerjime enerji katan, sürekli görme isteğiyle kalbimde tatlı bir çarpıntıya yol açan duyguydu Betül’ün kalbini çalma isteği. Yanlış bir hareketim, gönlünü çalma bir tarafa, arkadaşlığını da kaybetmeme neden olmuştu.

Sabah kahvaltısında kendime gelir gibi oldum biraz. ‘’Ne oluyorsun Akıncı? Ne badireler atlattın, bunu da atlatırsın…’’

Diyerek bayrak merasimi için okul bandosunda yerimi aldım. İstiklal Marşı, Andımızın okunması sonrasında, okul müdürümüz Niyazi Akşit’in başarılı bir hafta geçirmemiz dileklerinden sonra herkes sınıflarına gitti.

İdareden sınıf defterini aldım. Öğrenci zilinin çalmasıyla birlikte yoklama yapmaya başladım. Betül yoktu. Ders öğretmeni sınıfa girinceye kadar bekledim. Yoklama kağıdına yok yazdım.

Ders arasında Gülay yanıma yaklaşarak, Betül’ün çok üzgün olduğunu anlattıktan sonra devam etti.

– Cumartesi günü kendilerini takip ettiğine çok sinirlenmiş olan Betül kendini kaybederek, istemeden, sana hak etmediğin bazı sözler söylemiş Akıncı. Dün görüştüm kendisiyle, üzüldüğünü söyledi, ben de üzüldüm. Seni uyarmıştım ama beni dinlemedin.

-Ben de üzgünüm Gülay. Aslına bakarsan, Betül’ün söylediklerini hak ettim. Söylediklerini hazmetmem zaman alacak. Betül ile bundan sonra konuşamam. Lütfen kendisine çok üzgün olduğumu, herhangi bir biçimde kendisini rahatsız etmeyeceğimi ilet. Arkadaşıyla kendisini takip etmem aslında bana yakışmayan bir davranıştı. Çok üzgünüm…

Gülay iyi bir arkadaş olmanın yanı sıra dert ortağım da oldu. Kırık kalbimi onarmam konusunda da bir hayli yardımcı oldu.

Son dersten sonra Müzikhaneye inerek bir süre keman çalıştım. İbrahim Kazan da oradaydı. Onunla dertleştim biraz.

İbrahim’in yetim yurtlarında kaldığı dönemleriyle benim Çukurova’daki mevsimlik işçilik dönemi konuşulunca, kalbimin kırık olmasının pek fazla bir önemi kalmadı.

İbrahim’le yaptığımız sohbette zaman su gibi aktı gitti.  

Derslerimde başarılı olmam, kaybolan aşkımın panzehiri olacaktı...

İSTEMSİZ OLARAK SİGARAYA BAŞLIYORUM

28 Nisan 1962 Cumartesi, Çapa İstanbul…

Bayrak merasiminden sonra, gözlerimin içini güldüren, enerjime enerji katan, sürekli görme isteğiyle kalbimde tatlı bir çarpıntıya yol açan Betül ile en iyi arkadaşım Gülay’a iyi tatiller diyecektim ki, Betül’ün Hukuk fakültesindeki arkadaşının geldiğini gördüm.

İçim sıkıldı, yüreğim daraldı. Betül bir ‘’Hoşça kal’’ bile demeden arkadaşıyla Millet Caddesinin karşısına geçerek boynuzlu otobüslerden birini beklemeye başladılar.

Gülay’ın uyarısına rağmen, ben de aynı otobüs durağına gidip beklemeye başladım. Betül’ün bir an bana baktığını gördüysem de görmemezliğe geldim.

Derken Eminönü otobüslerden bir geldi. Onlar önden binerken ben arkadan otobüse bindim.

Neden peşlerinden gidip, aynı otobüse bindim? Aradan bunca yıl geçmesine rağmen hala anlayabilmiş değilim.

Doğru bir davranış biçimi değildi Betül ve arkadaşının peşinden gitmek. Bildiğim tek şey Betül’e olan tutkumun tavan yaptığıydı. Davranışımın hiçbir mantığı yoktu. Sadece onları içgüdüsel olarak takip ediyordum.

Eminönü otobüs durağında indiler, haliyle ben de indim. Ne yapacaklarını kestirmeye çalıştım. Betül ile arkadaşı biraz oyalandıktan sonra Beşiktaş otobüs durağına gittiler. Arkalarından ben de aynı durağa gittim. Bir ara geri dönüp takip edildiklerini farkına varan Betül’ün ilk kez bana hınçla baktığını gördüm. Bu bakış beni derinden yaraladı ise de geri dönmek yerine, aynı otobüse binme hatasını yaptım.

Betül arkadaşıyla Fındıklı durağında indi, ben de inip peşlerine düştüm. Tam İstanbul Devlet Tatbiki Sanatlar Yüksek Okulu bahçesine girerken geriye dönen Betül beni görünce iyice çileden çıktı, kendinden geçerek beni aşağılayan sözlerle adeta kovdu…

Platonik aşkımdan hiç beklemediğim aşağılayıcı sözler yaşama sevincimi adeta yok etti.

Aslında hak etmiştim. Göz yaşlarımı zor tutarak ve sallanarak oradan ayrıldım. Ne yapacağını bilmeyen bir serseri gibiydim.

Gayriihtiyari bir tekel büfesinden aldığım bir paket sigara ile bir kutu kibrit ilk sigaramı yakmama neden oldu…

Otobüslerden birine binmek aklıma bile gelmedi. Kırık kalbim ve yaşarmış gözlerimle, üst üste sigara yaparak Çapa’ya yayan olarak yürümeye başladım. Galata Köprüsü üzerinde biraz oyalandım. Yaklaşık 8 km’lik yolu iki ya da üç saatte almıştım.

Okul bahçesine girdiğimde bir paket sigara neredeyse bitmişti. Zar zor yatakhaneye çıkarak kendimi yatağıma bıraktım.

                                               *****

29 Nisan 1962 Pazar, Çapa…

‘’Akıncı, Akıncıııı…’’ sesiyle uyandığımda ‘’Neredeyim acaba, kim sesleniyor?’’ Dedim kendi kendime.

Doğrulduğumda İbrahim Kazan başucumdaydı. Biraz endişeyle bana bakan İbrahim ‘’ Ne oldu sana Akıncı…Neredeyse 18 saattir uyuyorsun. Üstelik elbiselerini bile çıkarmamışsın.’’ Dedi. ‘’Boş ver İbrahim…Gönül yarası benimki…Zamanla geçer…’’ Dedikten sonra kalktım.

Betül’ün cinsel ayırımsız arkadaşlık davranışlarını yanlış algılamıştım. Üstelik kendisine olan platonik aşkımı söyleme cesaretini bulamamıştım. Farkına varmıştı ama varmamış gibi davranmıştı.

Arkadaşıyla kendisini takip etmeden önce duygularımı açığa vurmuş olsaydım dünkü üzücü ve aşağılayıcı olayla karşılaşmayacaktım.

Karşılaştığım bu çıkmazdan kurtulabilmem için hırsımı derslerden almalıydım.

İstanbul’a gelinceye kadar, karşılaştığım her olumsuz olaydan bir biçimde olumlu sonuçlar çıkarmasını öğrenmiştim. Bu gönül yarasını da olumlu bir sonuca dönüştürmeliydim.

Sigaraya başlayışım platonik aşkımın beni aşağılaması ile başladı. Tam 30 yıl içmeme neden oldu…

PERİ PADİŞAHI SARAYI ÇAPA ÖĞRETMEN OKULU

9 Nisan 1962 Pazartesi, Çapa İstanbul…

Öyle sanıyorum ki benim gibi birçoğunuz girmekte olduğunuz bazı binalara hayran hayran bakarken bulursunuz kendinizi. 1848 yılından bu yana dimdik ayakta duran İstanbul Çapa Öğretmen Okulu binası da bunlardan biriydi.

Anıtsal bir yapı olan Çapı Öğretmen Okulu ile ilk karşılaştığım ve içine girdiğim andan itibaren kendimi adeta masallardaki peri padişahının sarayında hissetmeme neden olmuştu.

Aradan 7 ay geçmesine rağmen, hala aynı duyguları taşıyordum.

Çapa Öğretmen Okulu, benim için, masallardaki Peri Padişahının sarayı olmuş, olmaya da devam ediyordu.

Bulgaristan'dan 1951'de gelen Muhaciri bir ailenin büyük oğlu olarak, feleğin çemberinden geçmiş, geçmek zorunda kalmış ve 7 yaşında düşünsel olarak büyümüştüm.

Elbistan Alevi-Kürt köylerinden karahasanuşağı ile Hasanköy’de bir süre yaşamış, Çukurova pamuk tarlalarında mevsimlik işçi olarak çalışmış, yerfıstığı ambarı Osmaniye'de kabuklu fıstık ayıklamıştım.

ilkokulu 5 değişik il ya da ilçede bitirmiş, ilkokul 3. sınıftan itibaren, aileme ekonomik katkıda bulunabilmek için, simit ve halka tatlısı satmış, bir ara ayakkabı boyacılığı da yapmıştım.

Doğru dürüst okuma yazma bilmeyen babam, bana göre, atom karınca gibi güçlü, çalışkan biriydi ve tevekkül sahibi biriydi. Hala da öyledir.

Babama benzemiştim çalışkanlığıyla, insancıl yönüyle, her zaman olaylara olumlu bakışıyla ve en kötü durumlardan en iyi sonuçları çıkarma becerisiyle.

Yaşamındaki en büyük arzularından bir, çocuklarının üniversite bitirecek kadar eğitimlerini sürdürmeleriydi.

Bu nedenle çok çalışıyor, bilgilerimi pekiştirmek için de, başta Gülay olmak üzere, arkadaşlarıma ders anlatıyorum. Tekrarlar bilgilerimi pekiştirdiği gibi, eksiklerimi de tamalamama yardımcı oluyordu.

Derslerde soru soran bütün öğretmenlerimin gözünde çalışkan ve bilen bir öğrenci görünümü vermek için, parmaklarım hep havada oluyordu.

Başlangıçta havadaki elim nedeniyle bana söz veren öğretmenlerimin bütün sorularını doğru yanıtladığım için, soru sormaz oluyorlardı. Yazılı sınav kağıtlarımdaki bazı hatalarımı görmüyorlardı artık.

Keman, piyano ve resim dersleri dışındaki bütün notlarım 9 ve 10. du.

Çok disiplinli bir olarak, asıl dalım olan Müzik Seminerinde nota bilgin harika.

Notalarını ezbere aldığım eserleri çok güzel çalıyorum. Ne var ki, duyduğum bir melodiyi anında notaya dönüştüremediğim gibi, notaları karşımda olmayınca çalamıyorum da. Bir başka deyişle, müzikte kendimi gösteremem.

Daha İvriz Öğretmen Okulu öğrencisi iken ben bunun farkına varmıştım. Melodilere duyarlı bir kulağım yoktu.

İstanbul’da okuma şansımı yaratmak için, Vivaldi’nin Dört Mevsim eserinin giriş bölümünü hazırlayarak sınavlarda başarılı olmuş ve Çapalı olma fırsatını yaratmıştım.

Matematik ve Fen Dersleri öğretmenlerim de benim bu yönümün farkına varmış olmalılar ki bana ayrı bir özen gösteriyorlardı.

Özellikle Matematik Öğretmenim Tevfik Aras kendi dalında eğitim yapmam konusunda beni yönlendirmeye çalışıyordu.

Peri Padişahının Sarayı konumundaki Çapa Öğretmen Okulu'nda kendimi bir prens gibi hissediyordum. Bu saraydaki Prensesim de, her ne kadar haberi olmasa da, Betül Öztop idi. Kalbini çalma isteği ile yanıo, tutuşuyordum.

Gözlerimin içini güldüren, enerjime enerji katan, sürekli görme isteğiyle kalbimde tatlı bir çarpıntıya yol açan duyguydu Betül’ün kalbini çalma isteği. Bu istek beni daha da kamçılamış ve derslerimdeki başarımı bir adım daha ileri götürmüştü.

Derslerime odaklandığımda, önümdeki dersten başka bir şey görmeyen ben, mola verdiğimde Betül’ü anımsayarak rahatlıyor, tatlı bir gülümseme ile çevreme bakıyordum…

ROMA'NIN İKİZİ 7 TEPELİ İSTANBUL

 

25 Mart 1962 Pazar, Çapa İstanbul...

Üç İmparatorluğa başkentlik yapmış kadim kent İstanbul'u, öğrencilik yıllarımdan sonra da, onlarca kez gezme fırsatı bulacaktım.

Meydanlarında, caddelerinde, sokaklarında, kasır ve köşklerinde ve saraylarında dolaşacaktım.

Aşığı olduğum Yedi tepeli İstanbul'u tanımanın Suriçi kavramından geçtiğinin farkına varacaktım zamanla.

Zamanla 16 milyon ve üzerindeki bir nüfusu ile bir Mega kent olan İstanbul’un içinde; Öteki Yaka Pera, Üsküdar, Beykoz, Kadıköy, Eyüp ve diğerleri var ama asıl İstanbul, sadece Sur içinde yer alan bir yarımada, yani Fatih İlçesi’dir.

Fatih İlçesi’nin içinde bulunduğu Tarihi Yarımada İstanbul’dur…

Kuzeyinde Haliç, doğusunda İstanbul Boğazı ve güneyinde Marmara Denizi ile çevrili bölge, günümüzde “Tarihi Yarımada” olarak anılmaktadır.

Bizans döneminden kalma şehir surları yarımadanın batı sınırını oluşturmaktadır.

Osmanlı döneminden bu yana Tarihi Yarımada, Suriçi olarak da adlandırılmaktadır.  Suriçi, İstanbul kentinin ilk kurulduğu ve geliştiği bölgeye verilen addır.

Mega kent olan İstanbul'da binlerce tepe bulunmaktadır. Ancak İstanbul adını duyan herkes, ''Yedi Tepeli İstanbul'' kavramını da duymuştur.

Nerede dir? Bu yedi tepe sorusunun yanıtı ise ''Suriçi'' dir. Suriçi, Bizans İmparatoru Konstantin’in inşa ettirdiği asıl İstanbul’dur.

M.S.395 yılında kurulan Doğu Roma İmparatorluğu, Bizans’ın 1 000 yıl süre ile başkentliğini yapan İstanbul’un, Hipodrom olarak düzenlenen Sultanahmet Meydanı da Suriçi kavramını destekler.

1453 yılındaki Fetihten sonra devletin merkezi Edirne'den Suriçi'ne getirilmiştir.  Böylece bir imparatorluk merkezi olarak kurulan bu kent, yani Konstantinopolis, 20. yüzyılın ikinci çeyreğine dek Osmanlı İmparatorluğunun başkenti olarak varlığını sürdürmüştür.

1453 yılında Fatih Sultan Mehmet tarafından fethedilinceye kadar, yaklaşık 1 000 yıl süreyle, önce Bizans sonra da Doğu Roma İmparatorluğu'na başkentlik yapmış olduğu için Antik Roma'nın ikizidir diye düşünüyorum Suriçi’ndeki İstanbul'u...

İstanbul’da olduğu gibi, Antik Roma’da da yaşam yedi tepe üzerine kurulmuş. Neden tepeler tercih edilmiş sorusu akla geliyor elbette...

Bütün Antik Yunan kentlerinin, Akropolis olarak adlandırılan, yüksek tepelere kurulduğunu görüyoruz.

Korunaklı, kartal yuvası gibi, çevresine hâkim bir konumda olan Akropolisler sağlam surlarla çevrili olurdu.

Korunaklı ve surlarla çevrili olan bu yerlerde, öncelikle, kentin koruyucusu durumunda olan tanrıların tapınakları ve onların gölgesi durumunda olan kralların konutları olurdu.

Bir bakıma Akropolisler tanrılaşma, tanrının gölgesi olma, tanrıyı temsil etme özellikleri katmaktaydı krallara, yöneticilere ve muktedirlere.

Roma’nın yedi tepesi, Tiber nehrinin Doğusunda ve şehrin merkezinde yer alan tepeler topluluğudur.

Şimdilerde oldukça meşhur olan Vatikan tepesi, Tiber Nehri’nin kuzeybatısındadır ve Roma’nın yedi tepesinden birisi değildir.

Şu anda Roma’nın yedi tepesinden beşi, anıtlar, binalar ve parklar ile kaplıdır. Capitol’de Roma belediyesi bulunur, Palatine tepesi ise arkeolojik alandır.

Oldukça meşhur olan ve Öteki Yaka-Pera olarak bilinen Galata da İstanbul'un yedi tepesinden biri değildir.

O halde hangileridir? Suriçi’ndeki tepeler topluluğu...

Bir bakalım hele...

*Topkapı Sarayı ve Ayasofya birinci tepede,

*Çemberlitaş ve Nur-u Osmaniye Camisi ikinci tepede,

*Bayezid Camisi, Üniversite ve Süleymaniye Camisi üçüncü tepede,

*Fatih Camisi ve külliyesi dördüncü tepede,

*Yavuz Sultan Selim Camisi'nin bulunduğu çevre beşinci tepede,

*Edirnekapı, Mihrişah Sultan Camisi altıncı tepede,

*Kocamustafapaşa semtinin bulunduğu bölge de yedinci tepedir.

Byzantion Akropolü de, kentin dinsel işlevli bir bölgesiydi. Bu Akropol ya da sitede tapınaklar yükselmekteydi.

Bundan 1 500 yıl öncesine bir bakış atabilsek ilk göze çarpan, anıtsal yapıların Zeus, Athena, Apollon, Posedion, Afrodit ve Artemis adına yapıldıklarını görecektik.

Dünyanın en etkileyici ve ilginç Saray Müzesi Topkapı ile Dünya mirası listesinin en önemli anıtlarından biri olan Ayasofya yedi tepeden birincisi üzerindedir.

EGNATYA KONSTANTİNOPOLİS ALTIN KAPI

24 Mart 1962 Cumartesi, İstanbul…

Yollar, Antik Roma’nın yükselişinin temel taşları olmuştu. Roma İmparatorluğu’nun ana ve kılcal damarlarını oluşturan yollar içinde birinci sırayı Egnatia almaktaydı.

Roma’daki ‘’Sıfır’’ noktası olan Milyon Taşından başlayıp, Bizans surlarındaki Altın Kapı’ya kadar uzanmaktaydı Egnatya Yoluydu.

Egnatya Yolu ya da Via Egnatia M.Ö. 2. Yüzyılda Roma Cumhuriyeti   tarafından inşa edilen 1120 km uzunluğundaki yoldu. 

Roma İmparatorluğu hâkimiyeti altındaki tüm topraklara Egnatya yolu ve bağlantılarıyla, kolayca ulaşabilmekteydi. 

Uyguladığı sistemli yönetimi, politik ve askeri stratejilerle tecrübelenmiş ve gücünün zirvesine ulaşmıştı.

Yeni Roma’yı kuran Konstantin ‘’Sıfır’’ noktasını, Roma'nın ikizi olarak kurduğu Konstantinopolis’e taşımıştı.

Arnavutluk’un Dıraç ilinden başlayarak Selanik’e kadar uzanan Egnatia, Trakya Bölgesi’nden geçerek surlardaki Altın Kapı’dan Tarihi Yarımada’ya girer ve Milyon Taşı’nda son bulurdu.

Konstantin, Roma İmparatorluğu’nun başkentini bu kente taşıyarak, Konstantinopolis’i zenginleştirmek için bir program başlatmıştı.

Roma’nın bir bakıma ikizi olarak, yedi tepe üzerine kurulan Kent’te, en büyük kamu alanı olan Hipodrom, daha sonraki dönemlerde genişletilerek, İmparatorluk sarayına bağlanmıştı.

Konstantin ve daha sonra Justinianus bu alan içine başta Ayasofya olmak üzere, kiliseler inşa etmişlerdi. Bu yapılar, kentin ikibin yıllık dokusunun yeni biçimlenmesinde önemli rol oynamışlardı.

Konstantin’in Yeni Roma’sı kurulurken, bütün şehir belli bir plan üzerine kurulmadıysa da ana ulaşım hatları belirlenmişti.

Günümüzde Milyon Taşı’ndan hareketle Divanyolu Caddesi’nin Aksaray’a kadar olan bölümü İmparator Yolu olarak planlanmıştı.

Nerdeyse İstanbul’la yaşıt bir caddedir Divanyolu. Boydan boya bütün Suriçi İstanbul ‘unu kat ederek Aksaray’a ulaştıktan sonra bir Y harfi çizerek iki farklı kanattan sur kapılarına ulaşır.

Sağ kanat Millet Caddesi’nden Edirnekapı surlarına ulaşırken sol kanat Yedikule surlarındaki Altın Kapı ’ya ulaşır.

Şehrin ilk tasarlandığı Roma döneminden bu yana var olan caddenin o zamanki resmi adı imparatorluk yolu anlamında “Regia” idi. Ama halk “merkez yol, ana yol” anlamındaki “Mese” ya da “Mesa” yı daha çok tercih ediyordu.

O zamanın Konstantinopolis’inde Regia ya da İmparatorluk Yolu revaklı gösterişli bir yoldu. Bu yüzden “Regia Stoası” diye anıldığı da olurdu.

Stoalar, Antik Yunanistan mimarisinde bir sokak ya da agoranın yanında yer alan, üstü kapalı, sütunlu galerilere verilen addı. Yönetim ve ticaret merkezleri olarak kullanılmakta olup halka açık yerlerdi.

Stoalar ya da sütunlu revaklar Roma ve onun ardılı erken Bizans döneminin şehircilik anlayışında önemli bir mimari unsurlardan biriydi.

İmparator I. Theodosius ’un emriyle bir zafer takı olarak yapılan ünlü Altın Kapı, II. Theodosius döneminde yaptırılan şehir surlarıyla birleştirilmişti.

Altın Kapı, o dönemde seferlerden dönen nice imparatorların törenlerle şehre ihtişamla girdikleri Bizans’ın en önemli giriş kapısıydı.

İstanbul’un Fatih Sultan Mehmet tarafından fethinden 4 yıl sonra eklenen üç kule ile surlar birleştirilerek beş köşeli, yıldız şeklinde bir iç kale (garnizon) meydana getirilmişti.

Böylece Bizans ve Osmanlı çağı yapıları bütünleştirilmişti.

İmparatorluk yolunun Altın Kapı’ ya ulaştığı Yedikule Hisarları, İstanbul’un en önemli açık hava müzelerinden birisi olacaktı 21. Yüzyılda...

KÜLTÜRLER VE TİCARET ARASINDAKİ BAĞ EGNATİA

                                                                                                        24 Mart 1962 Cumartesi, İstanbul...

Küresel bir kent olan İstanbul, üç imparatorluğa başkentlik yapmış olması nedeniyle, tarihi zenginliklerle doluydu. Derya içinde derya adeta...

Gerek tarih derslerinden gerekse çinileriyle ünlü okul kütüphanesindeki kitaplardan edindiğim bilgiler ışığında, istanbul'la bütünleşmek için hiçbir fırsatı kaçırmıyorum.

Bulvarlar, Caddeler, kentler ve Uluslararası yollar dünyanın can damarlarıdır. Bunlardan en önemlisi de Egnatya ya da Via Egnatia'dır.

M.Ö. 2. Yüzyılda Roma Cumhuriyeti   tarafından inşa edilen 1120 km uzunluğundaki Eğnatya, ticaretin ve sosyal yaşamın can damarıydı. 

Arnavutluk’un Diraç ilinden başlayarak Selanik’e kadar uzanan Egnatia, Trakya Bölgesi’nden geçerek,İstanbul Yedikule surlarındaki Altın Kapı’da İstanbul’a ulaşıyordu.

Diğer önemli Roma yolları gibi, 6 metre genişliğindeki Egnatya, Yedikule’deki Altın Kapı’dan geçerek, Mese olarak adlandırılan, İmparatorluk  Yolu ile Milyon Taşı'nda son buluyordu.

Kendini evrenin merkezi kabul eden imparatorlukların en ihtişamlısı belki de Roma idi ki, Konstantin Roma başkentini taşırken Milyon Taşı'nı da yanlarında getirmiş, Konstantinopolis'i dünyanın merkezi yapmıştı.

Böylece, Doğu Roma İmparatorluğu’nun başkenti Konstantinopolis’teki Milyon Taşı , Egnatya yolunun başlangıç noktası olmuştu.

Tam olarak çıkış noktası ise Divanyolu ve Yerebatan Sarnıcı Caddelerinin kesişim noktasında dört yüzlü bir kapı olan ”Sıfır” noktasıydı. 

Büyük Konstantin tarafından dikilen bu anıtsal taşın yeri, dünyanın ortası sayılmıştı. Bütün mesafeleri buradan başlayarak ölçerlerdi. 

Bugün yine, zamanda yolculuk yaparak, Yeni Roma İmparatorluğu’nun kuruluş yıllarına kadar gittim. 

Sultanahmet’e ulaştığımda, Divanyolu Caddesi’nin bitiminde, Yerebatan Sarnıcı Caddesi’ne girişi sağlayan köşede öylece duruyordu Milyon Taşı.

Günümüzdeki Divanyolu Caddesi  Roma’nın yeni başkenti Konstantinopolis’i eskisine, yani İstanbul’u Roma’ya bağlayan yol Via Egnetia’nın küçük ama gösterişli bir başlangıç kısmına karşılık gelmekteydi.

Tarihle içiçe yaşamak harika bir duyguydu. Tarih derslerini seviyordum.

DÜNYANIN SIFIR NOKTASI KONSTANTİNOPOLİS'TE

24 Mart 1962 Cumartesi, İstanbul…

Tarih öğretmenimiz Niyazi Akşit, Doğu Roma İmparatorluğu'nun başkenti Konstantinopolis'e ulaşan tüm Antik Roma yollarının başlangıç noktasını dünyanın ''Sıfır Noktası'' olarak tanımlamıştı.

Dünyadaki bütün şehirlerin, Konstantinopolis'e olan uzaklığının hesaplanmasında kullanılan yer ''Sıfır Noktası'' idi. 

İtalya'nın başkenti Roma'da bulunan bir diğer anıt ''Milliarium Aureum''  aynı işlevi görmekteydi. Doğu Roma'nın yeniden inşası ve başkent kimliğini kazanması sürecinde yapılan birçok görkemli anıt gibi, şehre adını veren İmparator I. Konstantin tarafından 4. yüzyılda yerleştirildiği varsayılıyor.

Anıtsal Milyon Taşı dikildiğinde, dört yöne bakan bir kapı ve bu noktada kesişen yolların üzerine yükselen, dört sütun üzerine oturmuş bir kubbeden oluşmaktaydı. 

Bu tür anıtsal yapılar Roma kültürünün önemli öğelerinden biriydi.

16. yüzyılda, İstanbul'a su taşıyan kemerlerin genişletme çalışmaları esnasında yıkılıp, ortadan kaybolmaya başladığını da söylemişti Niyazi Akşit.

İlkokuldan itibaren, tüm öğrenciliğim süresince, eğitim gördüğüm şehirlerle bütünleşmeye ve kültür varlıklarını tanımaya çalışan biri olarak, İstanbul'daki Milyon Taşı'nı görmek için, öğle yemeğinden sonra Millet Caddesi üzerinden Aksaray'a doğru yürümeye başladım.

Aksaray’daki Avrat Pazarı'ndan cariye olarak alındığı rivayet edilen Hürrem Sultan’ın Haseki Külliyesi civarında dolaştım. Gördüm ki, Avrat Pazarı, Arkadius Sütununun süslediği Arkadius Forumu’nun ta kendisiydi.

Ardından, Bayezit Meydanı'na kadar uzanan Ordu Caddesi’ne girdim. Ordu Caddesi’ni takip eden Yeniçeriler ve Divanyolu Caddeleri beni Milyon taşına götürüyordu.

Sultanahmet’e ulaştığımda, Divanyolu Caddesi’nin bitiminde, Yerebatan Sarnıcı Caddesi’ne girişi sağlayan köşede öylece duruyordu Milyon Taşı.

Tam olarak çıkış noktası ise Divanyolu ve Yerebatan Sarnıcı Caddelerinin kesişim noktasında dört yüzlü bir kapı olan ”Sıfır” noktasıydı. 

Doğu Roma tarafından bu taşın yeri, dünyanın ortası sayılmıştı. Bütün mesafeleri buradan başlayarak ölçerlerdi. 

Zamanda yolculuk yaparak, Yeni Roma İmparatorluğu’nun kuruluş yıllarına kadar gitmiştim bugün. 

Tarihle içiçe yaşamak harika bir duyguydu. Tarih derslerini seviyordum.

İSTANBUL ARKADYOS FORUMU VE HÜRREM SULTAN

24 Mart 1962 Cumartesi, İstanbul…

Bugün, zamanda 1500 yıl geriye giderek, Doğu Roma İmparatorluğu'nun başkenti Konstantinopolis'in forumlarından birini tanımak için okul bahçesinden çıktıktan sonra geriye dönüp, okuluma baktım.

Göz alıcı çinileri, mermer merdivenleri, devasa boyutlardaki giriş kapısı, yüksek tavanları, bu yüksekliğe uyum sağlayan Venedik aynaları ve kırmızı halılarıyla bir saray yavrusundan farksız tarihi Çapa Öğretmen Okulu…

Eylül 1961’de mermer merdivenlerini tırmandıktan sonra, çinileriyle ünlü devasa kapısından, okul idaresine kaydımı yaptırmak için girmiştim.

Sımsıcak yuvamız olmuş, hayatımıza mutluluk katmıştı. Bu mutlu yuvada altı aydan daha fazla bir zaman geçirmiştim. Mutlu ve başarılı altı ay…

Zaman ne kadar da hızlı geçmişti?

Gözlerimi okulumuzdan ayırarak, Millet Caddesi’nden Aksaray’a doğru yürümeye başladım. Fındıkzade’yi geçip Haseki’ye ulaştığımda aklıma Kanuni Sultan Süleyman’ın gözdesi Haseki Hürrem Sultan geldi. Avrat Taşı olarak da bilinen Arkadius Sütunu ile dikildiği Arkadyos Forumu'nu anımsamamı sağladı. 

Eğitim biraz da yaşadığımız şehir ya da yöre ile bütünleşmektir.

Sözlerini sürekli tekrarlayan  İvriz’deki Tarih Öğretmenim Hüseyin Seçmen aklımdan geçmişti bir an. Niyazi Akşit de aynı cümleleri yinelemekteydi.

İstanbul ile bütünleşebilmek, tarihini ve havasını soluyabilmek için, 1500 yıl geriye giderek Konstantinopolis’i tanımam gerekiyordu.

Üç imparatorluğa başkentlik yapmış bu gizemli şehirde, her türlü ticari faaliyetlerin kolaylıkla yürümesini sağlayan, coşkulu törenlere olanak sağlayan yollar ve meydanlar dı.

Ana yollar ki İmparatorluk yoluydu, ticari faaliyetleri İtalya’daki Roma Forumu’na kadar ulaştırıyordu. Egnatya yolu olarak tanımlanan bu 1120 km’lik yol İstanbul’un can damarıydı.

Kente Yedikule surlarındaki Altın Kapı’dan giriş yapan birinin göreceği ilk meydan, Cerrahpaşa semtindeki Arkadius Sütununun süslediği Arkadyos Forumu’ydu. Konstantinopolis’in yedinci tepesinde, 5. yüzyıl başlarında inşa edilen forumlardan biriydi.

Arcadius ya da Arkadyos M.S.  383-395 yılları arasında Babası I. Theodosius’la birlikte Doğu Roma İmparatoruydu.  M.S. 402 yılına  kadar da  tek başına hüküm süren Arkadyos, M.S. 402 yılında oğlu II. Theodosius’u yönetimine ortak etmişti.

Arkadyos Sütunu. İnşa edildiği 5. yüzyılda kentin ana aksını oluşturan İmparator Yolu üzerindeki görkemli anıtlardan biriydi.

Arkadius Sütunu, öncülleri Roma’da bulunan, kentin başkent kimliğini ön plana çıkaran, zafer sütunu ya da anıtsal sütun olarak nitelendirebileceğimiz bir yapı/anıt tipiydi.

Arkeolojik araştırmalara göre Arkadius Sütunu 400-404 yılları içerisinde inşa edilmiş, 421 yılında da heykel sütunun üzerine bir törenle yerleştirilmiş, forum ise nihai halini ancak II. Theodosius zamanında 453 yılında almıştı.

Arkadius Forumu’nu oluşturan diğer yapılar zaman içerisinde yok olsa da bölgedeki ticari işlev Osmanlı döneminde pazar günleri sütunun dibinde kurulan, alıcı ve satıcıları büyük ölçüde kadınlardan oluşan Avrat Pazarı ile sürdürülmüştü.

Avrat Pazarı, bulunduğu mahalleye adını verecek ölçüde büyümüş ve ünlenmişti. 

Hatta kimi seyyahların tanıklıklarından anlaşıldığı üzere hem pazarı hem de mahalleyi tanımlar biçimde, Arkadius Sütunu da Avrat Taşı olarak anılmıştı. 

Doğu Roma tarihini okurken Avrat Pazarı ve bu pazarda satılan kadın köleler-cariyelerden söz edildiğini duymuştum. Bazı rivayetlere göre, Avrat pazarında satılanlardan biri de Hürrem Haseki Sultan’dı.

 Osmanlı Padişahlarından çocuk doğuran cariyelerine verilen addı Haseki. Padişahların birden çok Hasekisi olabiliyordu. Hasekilerden en gözdesi erkek çocuk doğuran, bir bakıma yeni veliahdın annesi olan cariye idi.

Semte verilen Haseki adı Hürrem Sultan’ın kurduğu Haseki Külliyesi’nden gelmiş olmalıydı. Özgür ve Haseki Hürrem Sultan olarak Haseki Külliyesi’ni yaptırmak istemiş, Sultan Süleyman tarafından bu istek anında yerine getirilmişti.

Külliyelerde ilk yapı cami ki, Mimar Sinan’ın İstanbul’daki ilk eseri olan ‘’Haseki Sultan Camii’’ yapılmıştı.

Evliya Çelebi’ye göre, “Şehzadeler annesi Haseki Sultan Camii” Kanuni Sultan Süleyman’ın eşi Hürrem Sultan’a gösterdiği bir zarafettir.

Camiden sonra, Sinan klasiği olarak, medrese ve sübyan mektebi dahil olur külliyeye. Üstelik aşhane ve şifahane ekleyerek…

Kadın Şefkatinin Sembolü olan Haseki Darüşşifası İnşaatı 1550 yılında tamamlanır ve 1843 yılında da kadınlara tahsis edilir.

Bu tarihten sonra; kimsesiz, bakıma muhtaç, evsiz barksız hasta ve çaresiz kadınları tedavi eden bir kadın hastanesi olur.

Haseki Külliyesi’nin şöhreti Avrat Pazarı adının “Haseki” adıyla anılmasını sağlar. Mart 1880’de hastanenin yönetimi Şehremaneti’ne (belediye) devredilmişti.

Bir hayli aradıktan sonra bulduğum Arkadyos Sütunu, Cerrahpaşa’daki iki bina arasına arasına sıkışıp kalmış, neredeyse amorf bir kütleye dönüşen bir kalıntı haline gelmişti.

Üç imparatorluğa başkentlik yapmış İstanbul'un önemli tarihi anıtlarından birini bu durumda görmek üzdü beni... 

ATATÜRK VE MANASTIR TÜRKÜSÜ

 

21 Mart 1962 Çarşamba, Çapa…

Bugün Müzik Semineri arkadaşlarımla birlikte, Harbiye’deki İstanbul Radyosu’nda, Atatürk’ün çok sevdiği Rumeli Türküsü ‘’Manastır’’ seslendirilecek.

Hepimiz heyecanlıyız. Yaklaşık bir aydır Müzik Semineri öğrencileri çok sesli korosu olarak Manastır Türküsü ‘nü hazırladık.

Çok sesli koro için 1959 yılında Müzik Öğretmenimiz Ekrem Zeki Ün tarafından bestelenmişti Manastır Türküsü.

Ekrem Zeki öğretmenimiz, şubat ayının ikinci haftasında, Manastır Türküsü ve çok sesli müzik konusunda bizleri aydınlatma yolunu seçti.

Neden çok sesli Müzik?

Sorusunu iyi anlamamız gerekir ki demokrasi kavramını da anlayabilelim.

Diyen öğretmenimiz açıklamalarını sürdürmüştü.

Batı müziğinin en belirgin niteliği çok sesliliktir çünkü, Batı Toplumu da çok seslidir. Değişik insan sesleri, değişik enstrümanlar, bir orkestranın bünyesinde bütünleşir.

Farklılık ve çeşitlilik zenginliktir. Değişik enstrümanlar dan gelen sesler ve çok sesli müziğin birimleri, genel bir amaçta buluşur.

Enstrümanlar ve bireyler kendi içinde bağımsızdır ama daha zengin bir bütüne varmaya, orkestra eseri olmaya gereksinim duyarlar. 

Değişik sesler ve farklı notalar farklı enstrümanlarda bir orkestra şefinin, bir yönetmenin çabasıyla uyuma kavuşur, zenginleşir.

Enstrümanlar ve kullanıcıları bir takım oyunu içinde bulunduklarını asla unutmazlar. Takımın uyumu içindeki farklılıklar muhteşem bir zenginlik yaratır.

Toplumlar da öyledir. Demokrasi de bir takım oyunudur. Farklı görüş, düşünce, etnik köken ve inanış birlikte, uyum içinde çalışarak zenginlik yaratırlar.

Ulu önder Atatürk bunun farkına varmıştı. Çok sesli müziği teşvik etmiş ve devlet politikası haline getirmişti.

Orkestra şefinin, takım kaptanı ‘nın çok sesliliği bastırmadan orkestrayı yönetmesi gerekiyordu. Siyasi liderler de bunu yapmalıydı.

Köy Enstitülerinde bu uyum sağlanabildiği için başarı da sağlanmıştı.

Değişik sesleri bastıran bir orkestra şefi, iyi bir yönetici değildir. Onun işlevi ve görevi, bu sesleri uyuma kavuşturmaktır. Siyasi liderler de bunu yapmalıdır.

Çok sesli müzik eğitimi, aynı zamanda senkronizasyonu da öğretir.

Müzikle uygarlık arasındaki sıkı ilişkiyi;

Yaşam biçimini belirleyen değişmez, vazgeçilmez kurallardan biri olarak saymak gerekir.

Bizdeki liderleri tek sesli müzik alışkanlığı ile, bir orkestra şefinden çok elinde def’le fasıl idare eden birileri olarak görmeye başladık.

Bu durum Cumhuriyetin bunca yıllık  uygarlık çabalarını görmezlikten gelmektir. Siyasi liderler çok sesli müzik kültürlerini gözden geçirmeli, çok sesli müzik etkinliklerine katılacak zaman ayırmalıdırlar.

Manastır Türküsü, Mustafa Kemal’in en sevdiği Rumeli türkülerinden biridir.

Bilindiği üzere Mustafa Kemal Selanikli ’dir. Ayrıca Makedonya – Manastır’da, Harb Okulunda okumuştur. Manastır avlusundaki havuz ve çeşmesinin anıları Mustafa Kemal için derindir.

Manastırın ortasında var bir havuz
Canım havuz
Bu yurdun kızları hepsi de yavuz
Biz çalar oynarız
Bu yurdun kızları hepsi de yavuz
Biz çalar oynarız

Manastırın ortasında var bir çeşme
Canım çeşme
Bu yurdun kızları hepsi de seçme
Biz çalar oynarız
Bu yurdun kızları hepsi de seçme
Biz çalar oynarız

Millî Mücadele yıllarında Ankara Tren Garı’nın yönetim binasını karargâh olarak kullanan Mustafa Kemal’in yanına üvey amcasının kızı Fikriye gelir.

Fikriye Mustafa Kemal’e aşıktır. Bu iki katlı soğuk taş yapıyı sıcacık bir yuvaya dönüştürür. Yorgun düşen ve hastalanan Mustafa Kemal’e günlerce bakar.

Yönetim binasından piyano sesleri yükselmektedir. Fikriye Hanım hünerli parmaklarıyla paşasına çok sevdiği manastırın ortasında var bir havuz türküsünü sıkça çalmaktadır ki gönlü ferahlasın.

O fikriye hanım ki Mustafa Kemal’in yanında bir gölge gibi yaşayıp bir sır gibi ölen genç bir kadındır. Özet olarak Manastır Türküsü bir platonik aşk hikayesidir aynı zamanda.

Çok sesli müzikle uygarlık arasındaki sıkı bağları özenle anlatan Ekrem Zeki Ün ilk hafta koro şefi olarak bizi çalıştırdı. Ardından Kadir Karkın arkadaşımızı koro şefi olarak görevlendirdi.

Manastır Türküsü ve Fikriye Hanımın romantik aşk hikayesi hepimizi etkilemişti. Kadir arkadaşımızın yönetiminde iyi bir uyum sağlamış ve öğretmenimiz tarafından da beğenilmiştik.

İstanbul Radyo evindeki konserimiz de oldukça başarılı geçti. Bu olumlu gelişmeden sonra Kadir Karkın arkadaşımız, benim de içinde bulunduğum bir oda orkestrası oluşturdu…